Klimaty cyberpunku towarzyszą mi odkąd pamiętam. Niestety ostatnio pod wpływem refleksji nad tym tematem, doszedłem do wniosku, że właściwie znam je głównie z filmów i gier komputerowym, z książek praktycznie w ogóle.
Niedobrze pomyślałem. Czas to zmienić i pogrzebać trochę w temacie i przygotować listę kilkunastu powieści. Ostatnio czytałem Futu.re Dmitria Glukhovskiego, którego opowieść w jakimś stopniu wpisuje się w cyberpunkową rzeczywistość (przeludnienie, rozwój technologii), jednak jeśli chce się lepiej poznać jakiś klimat trzeba sięgnąć do korzeni, co też uczyniłem kierując się ku latom 80 gdy William Gibson tworzył swoje kultowe opowiadania, które wraz z powieściami Neuromancer, Graf Zero i Mona Liza Turbo tworzą Trylogię ciągu i stanowią wyznacznik cyberpunku. Przed Gibsonem był właściwie tylko Philip K. Dick, który swym Czy androidy marzą o elektrycznych owcach?” dał pierwszy impuls, tworząc przy okazji niezwykłe dzieło, które potem zostało genialnie zekranizowane. Któż nie zna Blade Runnera?:)
W zbiorze opowiadań Johnny Mnemonic czytelnik znajdzie wspomniane cyberpunkowe opowiadania (Johnny Mnemonic, New Rose Hotel i Wypalić Chrom).Opowiadania te kreślą obszar, kształt i granice cyberpunkowej rzeczywistości, w które dominuje kult technologii i upadek zasad moralnych, a bohaterowie zatracili jednoznaczne cechy dobry-zły i lawirują między obiema sferami, które przestają być tak dostrzegalne, choć ich walka z przeciwnikiem okazuje się walką, w której to oni stają po jasnej stronie. W samym opowiadaniu o Johnnym Mnemonicu nie jest to tak wyraźne, jak w filmie z Keanu Reevsem gdzie główny bohater Johnny przemycając dane w twardym dysku umieszczonym w mózgu stał zbawcą przeludnionego świata cierpiącego z powodu zżerającej go choroby, na którą „lek” bohater nosił zakodowany w umyśle.
Świat Gibsona jest ponurą wizją rzeczywistości. Mamy tu przemytników, cybernetycznych włamywaczy, sztuczne wszczepy i części ciała. Zasady moralne zatraciły się w brutalnej rzeczywistości i dawno przestały mieć znaczenie. Bohaterowie w świecie przyszłości zmagają się z rzeczywistością przygotowaną im przez innych, wymuszony kult technologii, atrakcyjności i dążenia do bogactwa, które może jedynie zapewnić najnowsza para oczu, czy zaawansowane technologicznie przeszczepy części ciała, które zamieniają się w śmiercionośną broń. Gibson budzi refleksje na temat drogi jaką może przemierzyć ludzkość oddając prym technologicznym rozwiązaniom, które dzisiaj stają się codziennością i właściwie niezbędną częścią życia. Jego teksty stanowią nie tylko wizje przyszłości, ale też krytykę konsumpcjonizmu, kultu ciała i technologii. Zarazem ukazując tak mroczną, dekadencką wizję, robi to w sposób bogaty i piękny. Jego teksty są literacko doskonałe i mam nadzieje, że powieści, choć w połowie dorównają stylowi prezentowanemu przez autora w tych krótkich tekstach.
„Tydzień przed wyjazdem do Wiednia zabrałem cię do Barcelony. Pamiętam twoje włosy, zwinięte pod szarym beretem, odbicie wysokich, mongolskich kości policzkowych w oknach wystawowych starych sklepików. Szliśmy Rambalas do fenickiego portu, pod szklanym dachem Mercado, gdzie sprzedawali afrykańskie pomarańcze.”
Polecam zbiór opowiadań nie tylko te trzy cyberpunkowe opowieści, ale i pozostałe siedem, z których trzy napisał Gibson z innymi autorami. Utrzymane w klasycznym stylu s-f są równie ciekawe i warte uwagi nie tylko ze względu na świetny styl, ale również na ich wartość poznawczą, impuls do refleksji. Niezwykłe jest też to, że zamykając swoje często w futurystycznej rzeczywistości opowieści Gibson wtłacza uniwersalne problemy związane z miłością czy sensem życia. Kawał dobrej s-f. Polecam gorąco!
William Gibson
Johnny Mnemonic
Wydawnictwo Zysk i S-ka
Poznań 1996
Stron 220
Oprawa miękka
Tłumaczyli Piotr Cholewa, Katarzyna Karłowska, Krzysztof Sokołowski
Książki z klimatem 